ประวัติความเป็นมา

วันสงกรานต์บ้านเราส่งข้าวแช่   โอชาแท้ดับร้อนผ่อนกระหาย  ข้าวสวยแช่น้ำดอกไม้หอมสบาย   เครื่องเคียงหลายรายรอบชอบทานกัน

                                                                           

             ข้าวแช่เป็นอาหารมอญมีมาตั้งแต่ครั้งกรุงหงสาวดี  คราวเมื่ออพยพมาอยู่ในเมืองไทยก็ได้นำเอาตำหรับอาหาร  "ข้าวแช่"  มาด้วย  ข้าวแช่นิยมกินกันในช่วงสงกรานต์ จึงได้อีกชื่อนึงว่า  "เปิงซงกราน"  หรือข้าวที่กินกันในเทศกาลสงกรานต์  ข้าวแช่ของไทยนั้นมีวิวัฒนาการต่อมาโดยการใส่น้ำแข็งเข้าไปด้วย  ซึ่งแตกต่างจากชาวมอญที่ไม่ใส่น้ำแข็ง  อย่างไรก็ตามข้าวแช่ทั้งแบบไทยหรือมอญก็มักจะรับประทานกันในฤดูร้อนโดยเฉพาะช่วงเทศกาลสงกรานต์

  ซึ่งชาวมอญโบราณจะนิยมทำข้าวแช่เพื่อไปถวายพระในเทศกาลสงกรานต์  และเมื่อถึงวันสงกรานต์เกือบทุกบ้านจะหุงข้าวแช่และทำกับสำหรับทานกับข้าวแช่  เช่น  ลูกกะปิชุบไข่ทอด  กระเทียมดองผัดไข่  หัวผักกาดเค็มต้มกับกะทิ หรือผัดกับน้ำตาลปี๊บหรือผัดกับไข่  เนื้อย่างฉีกฝอยผัดหวาน  พริกหยวกสอดไส้  ยำมะม่วง  อาจาดผักบุ้ง  ปลาสลิดทอดหรือย่าง  ไข่เค็ม  และปลาตัวเล็กทอด  ฯลฯ

              ในสมัยนั้นข้าวแช่ถือเป็นอาหารของชนชั้นสูง  เรียกว่าเป็นอาหารในรั้วในวังก็ว่าได้  มีบันทึกเอาไว้ว่ารัชกาลที่ 4  และรัชกาลที่ 5  ก็ทรงโปรดอาหารชนิดนี้เป็นพิเศษเลยทีเดียว  ในรั้ววังจะเรียกข้าวแช่ว่า "ข้าวเสวย" หรือ  "ข้าวแช่เสวย"  ซึ่งหมายถึงข้าวแช่ที่ปรุงขึ้นเพื่อให้พระมหากษัตริย์เสวยนั่นเอง  ชาวบ้านธรรมดาเองก็ไม่มีโอกาสที่จะได้ทานอาหารชนิดนี้กัน  แต่ต่อมาก็มีการถ่ายทอดวัฒนธรรมการทานข้าวแช่ให้คนพื้นบ้านได้รู้จักและมีการพัฒนาต่อมาเรื่อยๆ

              คนไทยเองก็นิยมทานข้าวแช่กันในช่วงสงกรานต์เช่นเดียวกับชาวมอญ  เนื่องจากเดือนเมษายนเป็นช่วงที่อากาศร้อนที่สุด  จึงนิยมทานอะไรเย็นๆ  ดับกระหายคลายร้อน  ซึ่งจริงๆ เมื่อก่อนที่ยังไม่มีตู้เย็นไม่มีน้ำแข็งนั้น  คนโบราณเองก็จะใช้โอ่งดินมารองน้ำฝนเอามาทำข้าวแช่ เพราะน้ำฝนจะมีความเย็นในตัวมันเองอยู่แล้ว

บรรณานุกรม

"ข้าวแช่ชาววัง เมนูคลายร้อน ตำรับชาววัง".  [ออนไลน์].  
       เข้าถึงได้จาก : http://gmbizmagazine.com/thai-food-for-summer-02.  (วันที่ค้นข้อมูล : 13 ตุลาคม 2559).

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.